FORTH. Część I

      Twórcą języka programowania FORTH jest Amerykanin Charles H. Moore. Moore stworzył nowatorską koncepcję języka i zrealizował ją w praktyce, dokonał pierwszej implementacji FORTH-a czyli jego wprowadzenia do konkretnego komputera.

      Był nim IBM 1130, a stało się to pod koniec lat sześćdziesiątych. W szybkim rozwoju informatyki tamte czasy można uznać za zamierzchłe. Mimo to podstawowe założenia nowego języka utrzymały się do dziś w niezamierzonej postaci.

      Moore był przekonany, że stworzył język, który lepiej niż jakikolwiek inny pozwala rozwiązywać zadania programistyczne na małych komputerach.

      Pierwszym szerszym zastosowaniem praktycznym FORTH-a stało się wykorzystanie go w roku 1971 do przetwarzania danych w Krajowym Obserwatorium Radioastronomicznym USA. W pięć lat później komitet Międzynarodowej Unii Astronomicznej uznał FORTH za standardowy język programowania w astronomii.

      W sprawie powstania nazwy FORTH, często podaje się dwa wyjaśnienia. Moore miał być przekonany, że wynalazł język czwartej (fourth) generacji. Ponieważ jednak IBM 1130 akceptował tylko nazwy pięcioliterowe, obrał skróconą wersję liczebnika. Istnieje też inne wyjaśnienie powstania tej nazwy. Uważa się także, iż Moore nazwał tak język ze względu na to, że zadowalający wynik osiągnął w czwartej próbie, a posłużył się do wykonania pierwszego interpratora językiem FORTRAN. Ponoć dlatego również nazwę FORTH, przez nawiązanie do FORTRAN-u, wymawia się z twardą końcówką, jak polskie słowo "fort". Nawiasem mówiąc FORTH jest całkowicie inny niż FORTRAN.

            FORTH stał się rewelacją, a krąg jego zwolenników szybko się rozszerzył. Sam Moore założył instytucję wytwarzającą programy o nazwie FORTH Inc. Doszło też do powstania FORTH Interest Group w USA, która odgrywa obecnie dużą rolę w upowszechnianiu języka i krzewieniu wiedzy o nim, opracowuje programy, wydaje pisma i książki specjalistyczne, w tym podręczniki instrukcyjne zawierające szczegółowe opisy języka i jego programowania użytkowego. Przedrostek "fig" zaznacza, że implementacja dokonana jest w oparciu o zalecenia FORTH Interest Group.

      FORTH nie ma oficjalnego standardu światowego, jednak do jego jednolitości przyczynia się fakt, że podstawowe rozwiązania fig-FORTH-a akceptuje kalifornijski FORTH Standard Team ustalający kolejne standardy, ostatni w roku 1983. Dzięki temu implementacje FORTH-a dokonywane na dziesiątki komputerów w różnych krajach mają taki sam podstawowy zasób słów, a posiadacze rozmaitych komputerów stosunkowo łatwo mogą ustalić wspólny język.

      FORTH należy do języków programowania określanych mianem języków algorytmicznych wysokiego poziomu. Podobnie jak pozostałe spośród nich stanowi narzędzie, które ułatwia i usprawnia programowanie. Zastosowane w FORTH oryginalne rozwiązania nadają mu nieco odrębną pozycję. Główne swoiste cechy FORTH-a to:

1. oparcie się na podstawowej jednostce programowej zwanej słowem, któremu w innych językach odpowiadają pojęcia komendy, podprogramu, a także stałej lub zmiennej;

2. skupienie zarówno słów predefiniowanych, jak i tworzonych przez użytkownika w jednej wspólnej strukturze, dającej się dowolnie rozszerzać, aż po granice pamięci komputera, zwanej słownikiem;

3. kompilowanie tworzonych słów w postaci kodu gotowego do natychmiastowego wykonania;

4. posługiwanie się we wszystkich obliczeniach pośrednią strukturą stosu;

5. stosowanie w podstawowej wersji dwubajtowych liczb całkowitych ze znakiem z możliwością korzystania również z liczb bez znaku, liczb podwójnych (czterobajtowych), a także arytmetyki zmiennopozycyjnej;

6. stosowanie odwrotnej notacji polskiej (ang. reverse polish notation) (znaki działań po liczbach).

Programowanie w FORTH polega na tworzeniu nowych słów za pomocą słów wcześniej zdefiniowanych. Proces ten trwa do chwili, gdy ostatnie słowo obejmie i scali poprzednio stworzone. Napisanie tego słowa i naciśnięcie klawisza Enter wywoła program.

      Programowanie w FORTH przypomina zatem wkładanie mniejszych pudełek do większych w najdogodniejszych zestawach, aż wreszcie ostatnie, największe pudełko staje się programem. W informatyce określamy to jako programowanie od dołu do góry.

      FORTH nie przyjmuje nie zdefiniowanego słowa, czyli procedury, zmiennej lub stałej.