Słownik terminów wszelakich

a priori - niezależnie od doświadczenia, poza doświadczeniem, z góry

antagonizm - stosunek przeciwieństwa, wrogości; antagonizm czegoś to przeciwieństwo lub wróg tego.

antropomorfizm - doszukiwanie się cech ludzkich u istot, przedmiotów lub pojęć, którym nie są one z natury przypisane (znaczy nie są z natury do człowieka podobne np. słońce w star. Egipcie jako bóg Re, lub kozioł jako Diabeł w średniow. Europie).

aprioryczny sąd - sąd nie wyprowadzony na podstawie doświadczenia, lecz na drodze racjonalnej (intelektualnej)

archetyp - pierwowzór, prototyp, zwykle prostsza forma zastępująca bardziej złożoną bądź zmierzająca do bardziej złożonej; pojęcie pojawiło się po raz pierwszy u Junga, jako symbol właściwy wszystkim ludziom ze względu na swoją bazowość, pierwotność

atawizm - występowanie u osobników jednego gatunku cech odległych przodków (np. kość ogonowa człowieka jako pozostałość ogona), w sferze mentalnej u ludzi atawizm potocznie oznacza zachowanie lub motywację charakterystyczną dla zwierząt (szympansów, goryli), np. rywalizacja dwóch facetów o względy dziewczyny może być uznana za atawizm, gdyż ma cechy wspólne z walką między samcami o udział w godach itp.

dualizm - pogląd przyjmujący istnienie dwóch niezależnych od siebie (lub przeciwstawnych) bytów, po raz pierwszy wprowadził Platon (koncepcja materii oraz idei); wiara, że wszechświat jest areną walki dobra ze złem także jest koncepcją dualistyczną, twierdzenie o dualistycznej naturze świata można również poprzeć nauką (np. istnienie materii i antymaterii, ładunków dodatnich i ujemnych, biegunów północnych i południowych itd.).

hedonizm - ogólnie oznacza postawę życiową, dla której naczelnym celem jest dążenie do odczuwania przyjemności, różnie interpretowany przez Epikura (h. to jedynie unikanie cierpienia), Arystypa z Cyreny (cielesna przyjemność jest tożsama z dobrem) oraz myśl współczesną (h. to konsumpcjonizm - pragnienie posiadania dóbr i ich konsumpcji).

iao - gatunek humanoida z Europy środkowej, zagrożony wyginięciem; źle znosi warunki ogrodów zoologicznych, sezon polowań: 22.IV - 22.V. Kontaktuje się poprzez email: iao@wp.pl, żywi się tekstami o filozofii, psychologii lub religii; sympatyczny, nie gryzie.

katharsis (gr. oczyszczenie) - u Arystotelesa efekt wywarty na widzu przez tragiczne losy bohatera dramatu (oczyszczenie ducha), wzbudzenie podziwu zamiast litości; termin był różnie definiowany w teorii dramatu i estetyce; w psychologii oznacza zwykle rozładowanie kumulowanych emocji, przekroczenie punktu granicznego napięć, wyzwolenie się.

kosmogram - symbol obrazujący wszechświat, lub jeden z jego istotnych aspektów np. yin - yang, laska Kaduceusza itp.

kosmologia - dział astronomii, który koncentruje się na wszechświecie, jego budowie i ewolucji; potocznie termin określa to, co dotyczy bezpośrednio wszechświata w sensie ogólnym (np. chińska kosmologia - czyli chińskie wyobrażenia struktury wszechświata), także w filozofii.

metafizyka - nauka będąca podstawą filozofii; po raz pierwszy termin pojawił się u Arystotelesa, ilość definicji równa jest liczbie filozofów, którzy się metafizyką zajmowali; często utożsamiana jest z ontologią (nauką o naturze i pochodzeniu bytu), ponieważ koncentrowała się na badaniu bytu, jego elementarnych cechach; Od czasów I. Kanta metafizyką są ogólnie nazywane rozważania o tym, co pozazjawiskowe i pozadoświadczalne. Zagadka istnienia jest głównym problemem metafizyki, metafizyczne rozważania świetnie obrazuje pytanie Heideggera: "dlaczego istnieje raczej coś niż nic?" No właśnie, dlaczego?

psychogram - symbol będący odzwierciedleniem duszy; psychogramy są często jednocześnie kosmogramami (konflikt 'zło - dobro' może istnieć zarówno w samej duszy, jak i być obrazem sytuacji całego wszechświata itp.), takim symbolem jest mandala

racjonalizm - kierunek filozoficzny głoszący rozum głównym instrumentem poznania oraz uznający istnienie poznania zupełnie niezależnego od doświadczenia; przeciwstawny empiryzmowi, który głosił prymat doświadczenia w poznaniu; racjonaliści to m. in. R. Descartes, B. Spinoza, I. Kant

semantyka - najogólniej jest to nauka o znaczeniu wyrazów, o niuansach z tym związanych

soteriologia - dział teologii koncentrujący się na problematyce zbawienia człowieka, zajmujący się także czynami zbawczymi (np. kradzież ognia przez Prometeusza dla ludzi, także odkupicielska śmierć Chrystusa na krzyżu)

synkretyzm - łączenie w jedną całość różnych (czasem sprzecznych) poglądów i koncepcji. Połączenie to nie polega na podobieństwie cech (jak się dzieje w eklektyzmie), wynika z innych zależności: kulturowych, zwyczajowych, doktrynalnych; np. Trójca Święta w katolicyzmie ma charakter synkretyczny, także hinduska 'Trimurti'.

transcendentny - istniejący poza poznaniem, wykraczający poza granice doświadczenia, doskonale zewnętrzny w swej naturze; termin wprowadził I. Kant